ΣΧΕΔΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΠΑΙΔΙΩΝ ΚΙ ΕΝΗΛΙΚΩΝ ΡΟΜΑ

ΠΑΙΔΕΙΑ ΣΤΟ ΠΕΔΙΟ.

ΡΟΜΝΕΣ ΚΑΙ ΡΟΜΑ, ΟΛΟΙ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ!

 

Schooling for All Roma and Romnes

Το κείμενο συντάχθηκε τον Δεκέμβριο του 2020 απο τον πρόεδρο της Επιτροπής Παιδείας Σπύρο Μαρκέτο, με τη βοήθεια παρατηρήσεων μελών της Επιτροπής.

Εγκρίθηκε από το ΔΣ της ΕΛΛΑΝ ΠΑΣΣΕ στη συνεδρίαση της 11ης Δεκεμβρίου 2020.

Εισαγωγή και σκοποί του προτεινόμενου προγράμματος

Η δωρεάν και δημόσια εκπαίδευση συνιστά θεμελιώδες και συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμα όλων των ελληνίδων κι ελλήνων. Η εκπαίδευση των ρομά όμως μέχρι στιγμής πάσχει, με αποτέλεσμα να παραμένουν απαράδεκτα χαμηλά το επίπεδο εγγραμματισμού της κοινότητάς μας και συνολικά το μορφωτικό της επίπεδο. Οπωσδήποτε η εκπαίδευση των ελλήνων κι ελληνίδων ρομά, παιδιών όσο κι ενηλίκων, αφορά το σύνολο της ελληνικής κοινωνίας και όχι μόνο την κοινότητα των ρομά. Το πρόβλημα λοιπόν πρέπει ν’ αντιμετωπιστεί από κοινού και με τρόπο συνολικό. 

Γενικός σκοπός του προτεινόμενου προγράμματος, εφικτού και αναγκαίου, είναι ν’ αντιμετωπιστούν στο μέτρο του δυνατού, εν όλω ή εν μέρει, τα εκπαιδευτικά προβλήματα της κοινότητας των ρομά. Η εφαρμογή του προγράμματος θα γίνει σύμφωνα με τους διαθέσιμους πόρους και το έμψυχο υλικό μας, εστιάζοντας αρχικά στις ομάδες που έχουν μεγαλύτερη ανάγκη, ώστε καταρχάς τα στοιχειώδη να εξασφαλιστούν σε όλους. Ειδικότεροι σκοποί του προγράμματος είναι οι εξής:

Α1. Ο σταδιακός αλλά σύντονος εγγραμματισμός όλων των ρομά και ρομνών.

Α2. Η βελτίωση της εκπαιδευτικής παρακολούθησης και του μορφωτικού επιπέδου της κοινότητας των ρομά, ώσπου οι σχετικοί δείκτες να ταυτιστούν με τους αντίστοιχους δείκτες της ελληνικής κοινωνίας. 

Α3. Η ισότιμη και ομαλή ένταξη των ρομά στον ιστό της ελληνικής κοινωνίας. 

Α4. Η πλήρης αναγνώριση από την κοινότητα των ρομά της αξίας της εκπαίδευσης, της μόρφωσης, και της παιδείας.

Α5. Η βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης των ρομά, ώσπου οι σχετικοί δείκτες να ταυτιστούν με τους αντίστοιχους δείκτες της ελληνικής κοινωνίας.

Α5. Η διευκόλυνση της εργασιακής αποκατάστασης των ρομά, ώσπου οι σχετικοί δείκτες να ταυτιστούν με τους αντίστοιχους δείκτες της ελληνικής κοινωνίας.

Α6. Η μείωση της παραβατικότητας που περιστασιακά προκαλούν οι ανάγκες διαβίωσης, ώσπου οι σχετικοί δείκτες να ταυτιστούν με τους αντίστοιχους δείκτες της ελληνικής κοινωνίας.

Μέσα στο παραπάνω πλαίσιο σκοπών η Πανελλαδική Συνομοσπονδία Ελλήνων Ρομά Ελλάν Πασσέ καταθέτει τις συνοπτικές προτάσεις που ακολουθούν, δηλώνοντας συνάμα ότι επιδιώκει, μέσω εξειδικευμένου προσωπικού κι επιστημόνων συνεργατών, ν’ αναλάβει άμεσα πρωτοβουλία υλοποίησης του σχεδίου, και ότι είναι ικανή να το φέρει εις πέρας. 

Εξαρχής τονίζουμε ότι η ιεράρχηση και η αποσαφήνιση των σχετικών παρεμβάσεων απαιτούν προκαταρκτικά απογραφή των παιδιών ρομά σχολικής και προσχολικής ηλικίας, καθώς κι ενδεικτική καταγραφή των προβλημάτων που συνολικά αντιμετωπίζουν οι οικογένειές τους, τα οποία αναφέρονται αμέσως παρακάτω. Οι προτεινόμενες παρεμβάσεις θα συμβάλουν στη σταδιακή επίλυση των εκπαιδευτικών προβλημάτων, αλλά εμμέσως και άλλων προβλημάτων (στέγαση, ηλεκτροδότηση, ύδρευση, μετακίνηση, διαδίκτυο) τα οποία αντιμετωπίζουν όλες οι οικογένειες ρομά. Είναι αναγκαία αλλ’ όχι επαρκής προϋπόθεση της ισότιμης πρόσβασης όλων των ρομά στην εκπαιδευτική διαδικασία.

Η πολυετής εμπειρία των ανθρώπων του Διοικητικού Συμβουλίου της Ελλάν Πασσέ και της Επιτροπής Παιδείας, καθώς και των πολυάριθμων συλλόγων όλης της ελληνικής επικράτειας που υπάγονται στο ανώτατο όργανο της κοινότητάς μας, δίνει στην οργάνωσή μας το ασύγκριτο πλεονέκτημα της πλήρους γνώσης  των προβλημάτων, αλλά και του πληθυσμού μέσα στο πεδίο. 

Τέλος, σημαντική παράμετρος είναι η ανομοιογένεια του πληθυσμού ρομά από περιφέρεια σε περιφέρεια κι ενίοτε από πόλη σε πόλη, από καταυλισμό σε καταυλισμό. Γι’ αυτό  απαιτείται κατά περίπτωση κατηγοριοποίηση των κατά τόπους αναγκών και προτεραιοτήτων.

Ακολουθεί το σχέδιο προγράμματος, το οποίο περιλαμβάνει τα εξής μέρη:

• Παρουσίαση της Πανελλαδικής Συνομοσπονδίας Ελλήνων Ρομά Ελλάν Πασσέ
• Βασικά στοιχεία και στόχοι του προτεινόμενου προγράμματος Παιδεία στο Πεδίο. Ρομνές και Ρομά, όλοι στο Σχολείο!
• Αναμενόμενα αποτελέσματα του προτεινόμενου προγράμματος Παιδεία στο Πεδίο. Ρομνές και Ρομά, όλοι στο Σχολείο!
• Ενδείξεις επιτυχίας του προτεινόμενου προγράμματος Παιδεία στο Πεδίο. Ρομνές και Ρομά, όλοι στο Σχολείο!
• Επίμετρο
• Τα μέλη της Επιτροπής Παιδείας της Ελλάν Πασσέ

Η Ελλάν Πασσέ

Β3. Σκοποί και στόχοι: Η Πανελλαδική Συνομοσπονδία Ελλήνων Ρομά Ελλάν Πασσέ έχει σκοπό την εκπροσώπηση, στήριξη κι ενσωμάτωση των ρομά στην ελληνική και την ευρωπαϊκή κοινότητα, και τη σταδιακή εξάλειψη των εμποδίων που αντιμετωπίζουν οι ρομά στη χώρα μας. Βασικός στόχος είναι η βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης των ρομά. Κύριοι ειδικότεροι στόχοι είναι: 1) Η εκπροσώπηση των ρομά σε τριτοβάθμιο πανελλαδικό επίπεδο. 2) Η αλληλεγγύη, σύσφιξη σχέσεων, συνεργασία και συντονισμός των δράσεων των Ομοσπονδιών – μελών της. 3) Η μέριμνα για την αναγνώριση και την προστασία των δικαιωμάτων των ρομά, καθώς και η προαγωγή των νόμιμων συμφερόντων τους. 4) Η σύσταση επιστημονικών ομάδων εργασίας και κοινωνικών επιτροπών που θα διερευνούν και θα εισηγούνται προτάσεις και λύσεις για τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι ρομά και οι γυναίκες ρομά (ρομνές). 4) Η μελέτη, σύνταξη και προώθηση αιτημάτων, υπομνημάτων και προτάσεων προς την Πολιτεία, για την επίλυση προβλημάτων που αντιμετωπίζουν ρομά και ρομνές. 5) Η στενή συνεργασία με άλλους κοινωνικούς φορείς για την επίλυση των προβλημάτων των ρομά και ρομνών. 6) Η συμμετοχή εκπροσώπων της Ελλάν Πασσέ σ’ επιτροπές που συγκροτεί η Πολιτεία. 7) Η συμμετοχή σ’ εθνικά, διακρατικά κι ευρωπαϊκά προγράμματα.  8) Η συμμετοχή της Ελλάν Πασσέ ως τεχνικού συμβούλου σ’ όλα τα εθνικά και ευρωπαϊκά προγράμματα για ρομά και ρομνές. 9) Η μείωση της σχολικής διαρροής και η ποιοτική και ποσοτική βελτίωση της παρεχόμενης εκπαίδευσης προς όλους τους ρομά και ρομνές σ’ όλα τα επίπεδα. 10) Η συνεργασία και αλληλεπίδραση με την ελληνική και την ευρωπαϊκή κοινωνία με τελικό στόχο την ομαλή ένταξη των ρομά και ρομνών.

Β4. Δραστηριότητες: Η Ελλάν Πασσέ είναι θεσμικός συνομιλητής της ελληνικής πολιτικής και πολιτειακής ηγεσίας για θέματα που αφορούν την κοινότητα των ρομά. Συμμετέχουμε σε περιφερειακά, εθνικά και διεθνή προγράμματα και δίκτυα με σκοπό την αντιμετώπιση όλων των χρόνιων προβλημάτων που δυσχεραίνουν την ομαλή ένταξη των ρομά και ρομνών. Το μέχρι τώρα έργο μας εστιάζεται σε πέντε βασικούς άξονες ένταξης στην ελληνική και ευρωπαϊκή κοινωνία, και πιο συγκεκριμένα της εκπαίδευσης, υγείας, στέγασης, απασχόλησης, κουλτούρας, και αθλητισμού. Οι δραστηριότητές μας συντελούν, μεταξύ άλλων, σε μείωση της σχολικής διαρροής και ποιοτική και ποσοτική βελτίωση της παρεχόμενης εκπαίδευσης, αύξηση της απασχόλησης και των ευκαιριών ένταξης στην αγορά εργασίας, βελτίωση της συμμετοχής των ρομά και των ρομνών στα κοινά και στη λήψη αποφάσεων που μας αφορούν σε τοπικό, περιφερειακό και εθνικό επίπεδο, διατήρηση και προώθηση της κουλτούρας μας, συνεργασία και αλληλεπίδραση με την ελληνική και την ευρωπαϊκή κοινωνία, ενδυνάμωση των γυναικών, και άρση του πολλαπλού αποκλεισμού και των φαινομένων μισαλλοδοξίας, ρατσισμού και αντιρομανισμού.

Η Ελλάν Πασσέ είναι μέλος της Εθνικής Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΕΔΑ) και των Επιτροπών Παρακολούθησης Αττικής, Ηπείρου και Κεντρικής Μακεδονίας, κι επίσημος κοινωνικο-οικονομικός εταίρος της Εθνικής Αρχής Συντονισμού ΕΣΠΑ του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων. Έχει υπογράψει Μνημόνια Συνεργασίας με το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών (ΕΚΚΕ) και το Πανεπιστήμιο Πειραιώς, προγραμματικές συμβάσεις με το ΙΚΥ για υλοποίηση προγραμμάτων, και συμμετέχει σε Ειδική Μικτή Επιτροπή με την Ένωση Δήμων και Κοινοτήτων Ελλάδας (ΚΕΔΕ). 

Β5. Μέλη: Η Ελλάν Πασσέ δραστηριοποιείται σ’ όλη την ελληνική επικράτεια, μέσω της πολυσχιδούς δράσης των μελών της και μέσω των οχτώ δευτεροβάθμιων Ομοσπονδιών που την απαρτίζουν. Μέλη της είναι σήμερα οι εξής δευτεροβάθμιες Ομοσπονδίες: Πανελλήνια Ομοσπονδία Συλλόγων Ελλήνων Ρομά (ΠΑΝ.Ο.Σ.Ε.Ρ), Ομοσπονδία Ελλήνων Ρομά Θράκης και Διασποράς, Ομοσπονδία Ελλήνων Ρομ Ανατολικής Μακεδονίας, Θράκης, Θεσσαλίας, Ηπείρου Ελλήνων Ρομ, Ομοσπονδία «Μέγας Αλέξανδρος» Ρομ, Ομοσπονδία Ρομ Βορείου Ελλάδος «Βεργίνα», Ομοσπονδία Θεσσαλίας, Ομοσπονδία Πελοποννήσου, Ομοσπονδία Κρήτης.

Κάθε μια από αυτές τις Ομοσπονδίες περιλαμβάνει τα πρωτοβάθμια όργανα των ρομά (συλλόγους, φορείς, σωματεία) της περιφέρειας την οποία αντιπροσωπεύει, και δρα σε άμεση συνεργασία τόσο με τη Συνομοσπονδία όσο και με τις υπόλοιπες Ομοσπονδίες.

Β6. Συναφή προγράμματα στα οποία έχουμε συμμετάσχει: Η εμπειρία της Ελλάν Πασσέ στον συγκεκριμένο τομέα αποδεικνύεται από έξη προγράμματα Erasmus+ με υψηλές βαθμολογίες, από τα οποία τα τρία έχουν ήδη ολοκληρωθεί, το τέταρτο έχει παραταθεί λόγω Covid-19, και τ΄ άλλα δυο συνεχίζονται. Σε δυο από αυτά συνεργάτης μας είναι το ΙΚΥ. 

Σε διεθνές επίπεδο η Ελλάν Πασσέ είναι μέλος του Πανευρωπαϊκού Δικτύου Εκπαίδευσης Ενηλίκων (ΕPALE) και του ευρωπαϊκού δικτύου «Mentors of Europe”, το οποίο δραστηριοποιείται στην υλοποίηση προγραμμάτων που αποσκοπούν στην βελτίωση της πρόσβασης σε φορείς υγειονομικής περίθαλψης και υγείας, εκπαίδευσης, εργασιακής ένταξης κι επαγγελματικού προσανατολισμού.

Η Ελλάν Πασσέ συμμετέχει στα ευρωπαϊκά φόρα διαλόγου και αναπτύσσει συστηματικό διάλογο με υπηρεσίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ήδη έχει υλοποιήσει με επιτυχία τα συγχρηματοδοτούμενα ευρωπαϊκά προγράμματα RomABC – The Next Dimensions, Thrive I-Innovative stuff training for high quality Roma education, The National Anchoring of Rominko, Thrive II-Innovative stuff training for high quality Roma education.

Το προτεινόμενο πρόγραμμα: βασικά στοιχεία και στόχοι

1. Τίτλος: Παιδεία στο Πεδίο. Ρομνές και Ρομά, όλοι στο Σχολείο!
2. Προτεινόμενη ημερομηνία έναρξης και διάρκεια: Έναρξη αμέσως μετά την έγκριση του προγράμματος. Διάρκεια 36 μηνών. 
3. Γεωγραφική κάλυψη: Πιλοτική εφαρμογή σε περιοχές ισχυρής παρουσίας ρομά, στις εξής περιφέρειες:α) Κεντρικής Μακεδονίας, β) Θεσσαλίας, γ) Δυτικής Ελλάδας, δ) Αττικής, ε) Κρήτης, και στ) Πελοποννήσου. Η εκτίμηση των αποτελεσμάτων θα επιτρέψει την εφαρμογή ολοκληρωμένουπρογράμματος στις υπόλοιπες περιφέρειες της επικράτειας.
4. Bασικά προβλήματα: Τα κυριότερα μεταξύ τους, σύμφωνα με προκαταρκτική ανίχνευση της Ελλάν Πασσέ, είναι τα εξής: 

4α. Εκπαιδευτικά προβλήματα τα οποία προκύπτουν από βασικά προβλήματα διαβίωσης των οικογενειών, όπως πρόσβαση σε κατάλληλη στέγαση, στην ηλεκτροδότηση, σε σύγχρονες συνθήκες υγιεινής και ιδίως στην ύδρευση, και στο διαδικτυο. Επίσης μετακίνηση και ιδίως πρόσβαση σε απομακρυσμένα από την κοινότητα σχολεία και σε δομές δημόσιας υγείας. 

4β. Διγλωσσία μαθητών και μαθητριών, η οποία δυσχεραίνει την ισότιμη και ισόρροπη παρακολούθηση των σχολικών μαθημάτων. 

4γ) Υψηλό ποσοστό αναλφαβητισμού.

4γ. Σχολική διαρροή, η οποία παρουσιάζεται ιδιαίτερα έντονη στη μετάβαση από το δημοτικό στο γυμνάσιο. 

4δ. Πρόωρη ενηλικίωση παιδιών λόγω υποχρεωτικής εργασίας είτε γάμων ανήλικων. 

4ε. Φαινόμενα ρατσισμού και διακρίσεων εις βάρος των παιδιών ρομά και των οικογενειών τους. 

4στ. Φαινόμενα έμφυλων διακρίσεων εις βάρος των κοριτσιών ρομά. 

4ζ. Αρνητικές προκαταλήψεις μέρους του ελληνικού λαού εις βάρος των παιδιών ρομά και των οικογενειών τους.

• Οι μετρήσιμοι στόχοι του προγράμματος, στις περιοχές τις οποίες θα καλύπτει, είναι οι εξής:

5α) Ικανή μείωση της σχολικής διαρροής των παιδιών ρομά, κατά μέσο ποσοστό 30% στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση. 

5β) Ικανή μείωση κατά 90% του ποσοστού των λειτουργικά αναλφάβητων παιδιών ρομά.

5γ) Ικανή μείωση κατά 30% του ποσοστού των λειτουργικά αναλφάβητων ενηλίκων ρομά.

5δ) Ικανή αύξηση κατά 50% του ποσοστού παρακολούθησης της προσχολικής εκπαίδευσης από παιδιά ρομά.

5ε) Ικανή αύξηση κατά 30% στο ποσοστό των ρομά που ολοκληρώνουν την πρωτοβάθμια  εκπαίδευση.

5στ) Ικανή αύξηση κατά 30% στο ποσοστό των ρομά που ολοκληρώνουν τη δευτεροβάθμια  εκπαίδευση.

5ζ) Ικανή αύξηση κατά 50% του ποσοστού ολοκλήρωσης της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης των ρομά σ’ εσπερινά λύκεια.

5η) Ικανή αύξηση κατά ποσοστό 100% των ρομά που φοιτούν σε Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας. 

5θ) Ικανή αύξηση κατά 100% στο ποσοστό των ρομά που αποκτούν πρόσβαση στην τριτοβάθμια  εκπαίδευση.

5ι) Ικανή μείωση κατά 50% του ποσοστού των γάμων ανηλίκων.

5ια) Ικανή μείωση κατά 50% του ποσοστού των ανήλικων μητέρων.

• Το προτεινόμενο πρόγραμμα: Προκαταρκτικές δραστηριότητες Η εκπαίδευση της κοινότητάς μας είναι απαραίτητος και κεντρικός πυλώνας της ισότιμής μας ένταξης στην ελληνική κοινωνία. Την προσεγγίζουμε εστιάζοντας στο πεδίο δράσης, στην ίδια την κοινότητα των ρομά. Θα γίνει στοχευμένα, και με προκαταρκτικές δραστηριότητες της Ελλάν Πασσέ ιεραρχημένες στην ακόλουθη σειρά προτεραιότητας. Οι συγκεκριμένες δράσεις που θα επιχειρηθούν παρουσιάζονται αναλυτικά στους επόμενους τίτλους 7 και 8 για τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα και τις ενδείξεις επιτυχίας του προτεινόμενου προγράμματος. 

6α) Μελέτη και κατηγοριοποίηση των εκπαιδευτικών προβλημάτων της κοινότητας των ρομά.

6β) Ιεράρχηση προτεραιοτήτων των ενδεδειγμένων παρεμβάσεων για την αντιμετώπιση των εκπαιδευτικών προβλημάτων της κοινότητας των ρομά.

6γ) Σύνδεση και συνεργασία με τους κατά τόπους συλλόγους ρομά για κάλυψη των εκπαιδευτικών αναγκών του πληθυσμού. Στα μέρη όπου δεν δραστηριοποιείται πρωτοβάθμιος συλλογικός φορέας, η Ελλάν Πασσέ θα συγκροτήσει τοπικούς συλλόγους, έναν ανά νομό, εξαρχής ενταγμένους καταστατικά στις περιφερειακές Ομοσπονδίες Ρομά. Αυτοί, σε συνεργασία με την Ελλάν Πασσέ, θα διευκολύνουν την άμεση πρόσβαση στο πεδίο του επιστημονικού προσωπικού, ενώ με την καθοδήγηση του τελευταίου θα συμβάλουν και οι ίδιοι στο πρόγραμμα. 

6δ) Συνεργασία της Ελλάν Πασσέ με τις κατά τόπους δημοτικές και περιφερειακές αρχές για κάλυψη των εκπαιδευτικών αναγκών του πληθυσμού.

6ε) Συνεργασία του επιστημονικού προσωπικού της Ελλάν Πασσέ με τις κατά τόπους εκπαιδευτικές μονάδες για κάλυψη των εκπαιδευτικών αναγκών του πληθυσμού.

6στ) Συνεργασία της Ελλάν Πασσέ για κάλυψη των εκπαιδευτικών αναγκών του πληθυσμού με τα κατά τόπουςΚέντρα Κοινότητας με Παραρτήματα Ρομά, στις περιοχές που αυτά λειτουργούν. Όπου η επιτόπια έρευνα πεδίου καταγράψει μεγάλο πληθυσμό κατοίκων ρομά χωρίς αντίστοιχη λειτουργία Παραρτημάτων Ρομά, θ’ ακολουθηθούν άμεσα οι προβλεπόμενες διαδικασίες για τη δημιουργία τους. 

6ζ) Συνεργασία της Ελλάν Πασσέ για κάλυψη των εκπαιδευτικών αναγκών του πληθυσμού με φορείς της κοινωνίας των πολιτών σ’ εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, ιδίως με φορείς οι οποίοι εστιάζουν στα προβλήματα των γυναικών.  

6ζ) Αξιοποίηση του υφιστάμενου επιστημονικού δυναμικού που διαθέτει εμπειρία εκπαιδευτικών διαδικασιών σχετικών με την κοινότητα των ρομά.  

6θ) Δρομολόγηση της σταδιακής επίλυσης των κυριοτέρων λοιπών προβλημάτων, όπως αυτά θα διαπιστωθούν με επιτόπια έρευνα πεδίου, έτσι ώστε να διευκολυνθεί η συμμετοχή των ωφελούμενων στην εκπαιδευτική διαδικασία. Αναφέρθηκαν παραπάνω τα κυριότερα προβλήματα που έχουν ήδη διαπιστωθεί.

• Το προτεινόμενο πρόγραμμα: Αναμενόμενα αποτελέσματα

7Α. Δημιουργία υποδομής παρεμβάσεων

7Αα) Έγκυρη απογραφή του μορφωτικού επιπέδου όλων των ρομά, συμπεριλαμβανομένων των παιδιών ρομά που φοιτούν σ’ όλα τα επίπεδα εκπαίδευσης (προσχολική, πρωτοβάθμια, δευτεροβάθμια, τριτοβάθμια), καθώς και όλων των ανηλίκων που δεν φοιτούν κανονικά.

7Αβ) Ενδεικτική καταγραφή των σχετικών με μαθησιακές επιδόσεις προβλημάτων διαβίωσης που αντιμετωπίζουν οι ρομά ανήλικοι κι ενήλικες, και αποτίμηση του βαθμού στον οποίο αυτά επηρεάζουν την εκπαιδευτική διαδικασία, με ιδιαίτερη αναφορά στα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι ρομνές. Δηλαδή παράλληλα με την απογραφή των μαθητών και των μαθητριών ρομά, πρέπει και είναι εφικτό να καταγραφούν στοιχειωδώς στις κατά τόπους περιφέρειες και άλλα ζητήματα που επηρεάζουν τις μαθησιακές τους επιδόσεις και αφορούν συνολικά την κοινότητα των ρομά (στέγαση, υγεία, εργασία, πρόσβαση στο διαδίκτυο). Τούτη η συμπληρωματική καταγραφή, ενδεικτική και όχι εξαντλητική, θ’ αφορά τόσο τους ανήλικους όσο και τους ενήλικες ρομά, κι επίσης θ’ αναδεικνύει τα ιδιαίτερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι ρομνές.

7Αγ) Καταγραφή του εκπαιδευτικού προσωπικού που διαθέτει εξειδίκευση στην εκπαίδευση των ρομά, παιδιών κι ενηλίκων, και ιδίως των γνωστών της γλώσσας και των παραδόσεων της κοινότητας. Επισημαίνεται ότι σχεδόν όλα τα μέλη που απαρτίζουν την Επιτροπή Παιδείας της Ελλάν Πασσέ  (αναφέρονται  παρακάτω) είναι  εκπαιδευτικοί, πολλοί μεταξύ τους έχουν εργαστεί επί σειρά ετών στην εκπαίδευση των ρομά, ενώ αρκετοί χειρίζονται και τη ρομανή γλώσσα.

7Αδ) Καταγραφή των αναγκών υποδομής για την εκπαίδευση όλων των παιδιών ρομά, με βάση την απογραφή των τελευταίων.

7Αε) Συγκέντρωση σ’ ενιαίο αρχείο όλων των μελετών που έχουν πραγματοποιηθεί για την εκπαίδευση και για τα ζητήματα κοινωνικού αποκλεισμού των ελλήνων ρομά.

7Αστ) Σύνταξη εμπεριστατωμένης κοινωνιολογικής μελέτης βάσει ειδικού ερωτηματολογίου των προβλημάτων αποκλεισμού που αντιμετωπίζουν οι ενήλικες και ανήλικοι ρομά.

7Αζ) Σύνταξη εμπεριστατωμένης μελέτης των προϋποθέσεων δημιουργίας και λειτουργίας ειδικών ενταξιακών δομών, με έμφαση στην κοινωνική, επαγγελματική κι εκπαιδευτική ένταξη, και στηριγμένη σ’ επιτυχημένα εγχώρια πρότυπα (όπως είναι λόγου χάρη ο «Φάρος του Κόσμου» στον Δενδροπόταμο Θεσσαλονίκης) καθώς και σ’ ανάλογες επιτυχημένες πρωτοβουλίες άλλων χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυτές οι δομές, με συναίνεση των γονέων, θα προετοιμάζουν τα παιδιά ρομά για τη σταδιακή ένταξή τους σε μικτά σχολεία σε ισότιμη βάση φοίτησης, έτσι ώστε στο δημοτικό σχολείο να έχουν κοινή αφετηρία με τα λοιπά παιδιά. Εκεί όπου ενταξιακές δομές δεν υπάρχουν θα πρέπει να δημιουργηθούν, ενδεχομένως με παράλληλη χρήση υφιστάμενων δημόσιων κτιρίων.

7Αη) Σύνταξη εμπεριστατωμένης μελέτης κι επιχειρηματικού σχεδίου για την ίδρυση πιστοποιημένου ΚΕΚ Διαμεσολαβητών με ευθύνη της Ελλάν Πασσέ. 

7Αθ) Σύνταξη εμπεριστατωμένης μελέτης για τον περιορισμό δραστηριοτήτων και καταστάσεων οι οποίες συμβάλλουν στην πρόωρη ενηλικίωση των παιδιών ρομά. 

7Αι) Εμπεριστατωμένη έρευνα πεδίου για τις τρέχουσες συνθήκες κοινωνικής, επαγγελματικής και εκπαιδευτικής ένταξης των ρομά και των ρομνών, με βάση μελέτες περίπτωσης, την οποία θα πραγματοποιήσει εξειδικευμένο επιστημονικό προσωπικό της Ελλάν Πασσέ με διεπιστημονική προσέγγιση. Η συμμετοχική δράση μέσα στο πεδίο θα είναι ο κύριος τρόπος άντλησης δεδομένων.

7Αια) Σύνταξη ενήμερου και περιεκτικού λεξικού της γλώσσας των ελλήνων ρομά, ως μέρος της Βιβλιοθήκης Ρομά.

7Αβ) Σύνταξη γραμματικής της γλώσσας των ελλήνων ρομά, ως μέρος της Βιβλιοθήκης Ρομά.

7Αιγ) Μετάφραση κι έκδοση βασικών επιστημονικών κειμένων για την ιστορία και τη ζωή των ρομά, ως μέρος της Βιβλιοθήκης Ρομά.

7Αιδ) Συγγραφή επιστημονικών μονογραφιών για την ιστορία και τη ζωή των ελλήνων ρομά, ως μέρος της Βιβλιοθήκης Ρομά.

7Αιε) Σύσταση και λειτουργία ομάδας Ευαισθητοποίησης κι Ενημέρωσης της Ελλάν Πασσέ, η οποία θα χρησιμοποιεί κατάλληλα επιστημονικά εργαλεία και μεθόδους επικοινωνίας για ενημέρωση όλης της ελληνικής κοινωνίας σε σχέση με τους ρομά, και ιδίως για το θεμελιώδες ζήτημα της γενικής εκπαίδευσής τους, κι επίσης θα συμβάλλει στην εκπαιδευση των ίδιων των ρομά στη γλωσσα της επικοινωνίας, στα συγχρονα μέσα επικοινωνίας, και στην αντιμετώπιση ρατσιστικών συμπεριφορών. 

7Αιστ) Δημιουργία στο πεδίο (σε οικισμούς και καταυλισμούς) της απαραίτητης υποδομής για τη σύνδεση στο διαδίκτυο, με σκοπό την εξυπηρέτηση των εκπαιδευτικών λειτουργιών.

7Αιζ) Δημιουργία ιστοτόπου ο οποίος θα προβάλλει τις επικοινωνιακές εκστρατείες και θα υποστηρίζει τις μαθησιακές διαδικασίες των ρομά, ανηλίκων κι ενηλίκων, με έμφαση σε ηλεκτρονικά νέα μέσα επικοινωνίας και κοινωνικής δικτύωσης (λόγου χάρη Tictoc).

7Αιη) Έκδοση τριμηνιαίου περιοδικού το οποίο θα υποστηρίζει τις μαθησιακές διαδικασίες των ρομά, ανηλίκων κι ενηλίκων, και ιδίως εκείνων που έχουν πρόσφατα μάθει γραφή και ανάγνωση.

7Αιθ) Οργάνωση μορφωτικής κι επικοινωνιακής εκστρατείας που θα στοχεύει αφενός στο να υποστηρίξει τον σταδιακό εγγραμματισμό όλων των ρομά και ρομνών και αφετέρου στην εξεύρεση  επιπλέον πόρων και υποστηρικτών αυτής της διαδικασίας, με γνωστοποίηση του προβλήματος στην κοινότητα των ρομά όσο και στην περιβαλλουσα κοινωνία. 

7Β. Δράσεις κάλυψης άμεσων αναγκών

7Βα) Θέσπιση πλήρους σίτισης των μαθητών και μαθητριών ρομά, σε συνεργασία με τις κατά τόπους περιφερειακές αρχές και μέσω προγραμμάτων ΤΕΒΑ. 

7Ββ) Παροχή σε μαθητές και μαθήτριες ρομά πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης αναγκαίων σχολικών ειδών (γραφική ύλη, τσάντες, τετράδια). 

7Βγ) Παροχή σε μαθητές και μαθήτριες ρομά δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης αναγκαίων σχολικών ειδών (γραφική ύλη, τσάντες, τετράδια, καθώς και υπολογιστές εάν δεν έχουν λάβει από αλλού). 

7Βδ) Εξασφάλιση πρόσβασης στο διαδίκτυο σε ρομά που παρακολουθούν την δευτεροβάθμια και τριτοβάθμια εκπαίδευση.

7Βε) Οργάνωση επικοινωνιακής εκστρατείας για τις σύγχρονες ανάγκες και καλές πρακτικές υγιεινής και πρόληψης,  στοχευμένης στους ρομά αλλά με απεύθυνση και στον κοινωνικό περίγυρο, με την παραγωγή ενημερωτικών ταινιών σύντομης διάρκειας, απεικονίσεων και γραφικών, καθώς και φυλλαδίου.

7Βστ) Δημιουργία και λειτουργία στο πεδίο (οικισμοί-καταυλισμοί) Κέντρων Δημιουργικής Απασχόλησης Παιδιών (ΚΔΑΠ) στελεχωμένων κατά προτίμηση από ρομά και ρομνές με πτυχίο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.

7Βζ) Δημιουργία και λειτουργία στο πεδίο (οικισμοί-καταυλισμοί) Κέντρων Ρομνών με δραστηριότητες Συνδρομής, Αλληλοβοήθειας, Φροντίδας και Υγιεινής, κι Επαγγελματικής Ένταξης, τα οποία θα συμβάλλουν στην κάλυψη των ιδιαίτερων αναγκών τους και ιδίως στην ενίσχυση των μορφωτικών τους επιδόσεων και στη διάδοση γυναικολογικών γνώσεων και καλών πρακτικών υγιεινής.

7Βη) Δημιουργία και λειτουργία στο πεδίο (οικισμοί-καταυλισμοί) Μεικτών Κλιμακίων απο κοινωνικό λειτουργό, παιδίατρο κι εκπαιδευτικό, που να επισκέπτονται τακτικά σπίτι προς σπίτι τις οικογένειες.

7Γ. Δράσεις μεσοπρόθεσμων βελτιώσεων

7Γα) Λειτουργία του ιστότοπου ο οποίος θα υποστηρίζει τις επικοινωνιακές εκστρατείες και τις μαθησιακές διαδικασίες των ρομά, με έμφαση σε ηλεκτρονικά νέα μέσα επικοινωνίας και κοινωνικής δικτύωσης (λόγου χάρη Tictoc).

7Γβ) Δημιουργία και λειτουργία στο πεδίο (οικισμοί-καταυλισμοί) Πολιτιστικών Κέντρων στελεχωμένων κατά προτίμηση από ρομά και ρομνές με πτυχίο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, τα οποία θα συμβάλλουν στην κάλυψη των καλλιτεχνικών αναγκών των ρομά και ιδίως στην ενίσχυση των καλλιτεχνικών τους δεξιοτήτων κι επιδόσεων.

7Γγ) Επιμόρφωση εκπαιδευτικών στις ιδιαίτερες ανάγκες των παιδιών κι ενηλίκων ρομά, καθώς και σε τρόπους και μέσα δημιουργίας κλίματος εμπιστοσυνης απέναντι στο σχολειο και στους εκπαιδευτικούς, σε συνεργασία με πανεπιστημιακά  Κέντρα Επιμόρφωσης και Δια Βίου Μάθησης (Κ.Ε.ΔΙ.ΒΙ.Μ.).

7Γδ) Συμπληρωματική εκπαίδευση των κατά τόπους Διαμεσολαβητών ρομά, σε συνεργασία με πανεπιστημιακά  Κέντρα Επιμόρφωσης και Δια Βίου Μάθησης (Κ.Ε.ΔΙ.ΒΙ.Μ.), κι εξεύρεση νέων ρομά και ρομνών που θα προσανατολιστούν από τα σχολικά τους χρόνια στο ρόλο του διαμεσολαβητή. Έμφαση στην ανάδειξη ρομνών Διαμεσολαβητριών. 

7Γε) Εκπαίδευση ενηλίκων ρομά στη συνεργατική οικονομία, σε συνεργασία με πανεπιστημιακά  Κέντρα Επιμόρφωσης και Δια Βίου Μάθησης (Κ.Ε.ΔΙ.ΒΙ.Μ.).

7Γστ) Τοποθέτηση διαμεσολαβητών εκπαίδευσης ενηλίκων ρομά σε Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας κι Εσπερινά Σχολεία.

7Γζ) Διευκόλυνση της ένταξης ρομά σε ευρωπαϊκά επαγγελματικά δίκτυα, σε συνεργασία με πανεπιστημιακά  εργαστήρια και με επαγγελματικά επιμελητήρια.

7Γη) Ενημέρωση κι ενθάρρυνση των οικογενειών ρομά και των ίδιων των παιδιών ως προς την αξία της εκπαιδευτικής διαδικασίας, μέσω ειδικά στοχευμένης εκστρατείας προβολής εκπαιδευτικών και κοινωνικών επιτευγμάτων, και ιδίως με προβολή της ανάγκης μόρφωσης των κοριτσιών.

7Γθ) Εκπόνηση έκθεσης για την πιλοτική εφαρμογή του προγράμματος στις περιφέρειες Κεντρικής Μακεδονίας, Θεσσαλίας, Δυτικής Ελλάδας, Αττικής, Κρήτης, και  Πελοποννήσου. 

7Δ. Δράσεις μορφωτικής ενίσχυσης

7Δα) Θέσπιση του εορτασμού της Παγκόσμιας Ημέρας Ρομά στα σχολεία.

7Δβ) Παραγωγή και αποστολή σ’ όλα τα σχολεία επιμορφωτικού υλικού για την ιστορία και τον πολιτισμό των ρομά, με έμφαση στο ρομανικό Ολοκαύτωμα (Πορράιμος) στη διάρκεια του Δεύτερου Παγκόσμιου Πολέμου, στη συμμετοχή των ρομά στην Εθνική Αντίσταση, αλλά και σε ζητήματα φύλου.

7Δγ) Θέσπιση της διδασκαλίας σε μαθήματα ιστορίας και κοινωνικής παιδείας απαραίτητων και ουσιωδών στοιχείων της ιδιαίτερης ιστορίας των ρομά και κατεξοχήν των ελλήνων ρομά, με έμφαση στο Πορράιμος, στη συμμετοχή των ρομά στην Εθνική Αντίσταση, και σε ζητήματα φύλου.

7Δδ) Συγγραφή κατάλληλων κατά σχολική τάξη διδακτικών φυλλαδίων για τα μαθήματα της ελληνικής ιστορίας και της Κοινωνικής Παιδείας με απαραίτητα και ουσιώδη στοιχεία της ιδιαίτερης ιστορίας των ρομά και κατεξοχήν των ελλήνων ρομά, με έμφαση στο Πορράιμος, στη συμμετοχή των ρομά στην Εθνική Αντίσταση, και σε ζητήματα φύλου.

7Δε) Ίδρυση, εξοπλισμός και λειτουργία Κινητής Εκπαιδευτικής Μονάδας, του Πρώτου Λεωφορείου Γνώσης,στελεχωμένου κατά προτίμηση από ρομά και ρομνές με πτυχίο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Το Πρώτο Λεωφορείο Γνώσης (mini bus) θα περιοδεύει στο πεδίο οργανώνοντας μαθήματα γενικής ιστορίας, ιστορίας των ελλήνων ρομά και του Πορράιμος, ανθρωπίνων δικαιωμάτων, φύλου κι έμφυλων αναγκών και διακρίσεων, επαγγελματικού προσανατολισμού, αξίας της εκπαίδευσης κλπ. Ενισχύοντας τη γνώση μέσα στο πεδίο, και συνάμα διευκολύνοντας την ευαισθητοποίηση της ελληνικής κοινωνίας συνολικά, το Πρώτο Λεωφορείο Γνώσης θα λειτουργεί παράλληλα ως  «όχημα» της καμπάνιας ενημέρωσης.

7Δστ) Θέσπιση εκπαιδευτικών κινήτρων για παιδιά που φοιτούν σε σχολεία της πρωτοβάθμιας και της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.

7Δζ) Θέσπιση της κατ’ εξαίρεση μέσω ειδικών εξετάσεων εγγραφής καλλιτεχνών ρομά (μουσικοί, τραγουδιστές, χορογράφοι κλπ.) σε δημόσια σχολεία συναφών κατευθύνσεων, και δωρεάν φοίτησής τους με προοπτική εισαγωγής τους στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. 

7Δη) Θέσπιση του θεσμού του σχολικού διαμεσολαβητή και τοποθέτηση σχολικών διαμεσολαβητών στα ολοήμερα σχολεία που γειτονεύουν στο πεδίο (οικισμοί-καταυλισμοί), ώστε να διευκολύνεται ο συντονισμός τους με τις ανάγκες των παιδιών και των οικογενειών τους. 

7Δθ) Τοποθέτηση κοινωνικών λειτουργών σε σχολεία όπου διδάσκονται παραπάνω από είκοσι ρομά. 

7Δι) Ίδρυση και λειτουργία σε σχολεία κοντά στο πεδίο (οικισμοί-καταυλισμοί) Ενταξιακών Τάξεων Υποδοχήςστο πλαίσιο της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης, στη θέση των υφιστάμενων Ζωνών Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας. 

7Δια) Δημιουργία σε σχολεία, με συνεργασία του κοινωνικού λειτουργού, εθελοντών εκπαιδευτικών, και του τοπικού ΚΔΑΠ αν υπάρχει, Λεσχών Δημιουργικής Απασχόλησης (after school clubs) και οργανωση εξωσχολικων δραστηριοτητων στα σχολεια, με έμφαση στον χορό και τη μουσική των ρομά. 

7Διβ) Ίδρυση και λειτουργία στο πεδίο (οικισμοί-καταυλισμοί) ενισχυτικών δωρεάν φροντιστηρίων για ρομά. 

7Διγ) Ίδρυση και λειτουργία στο πεδίο (οικισμοί-καταυλισμοί) Ενταξιακών Τάξεων Ενηλίκων στο πλαίσιο της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης. Σ’ αυτές ενήλικες αναλφάβητοι ρομά χωρίς απολυτήριο δημοτικού θα μπορούν, με σύντομη παρακολούθηση, να μάθουν τα βασικά στοιχεία της ελληνικής γλώσσας. Εκτενέστερη παρακολούθηση θα εξασφαλίζει απολυτήριο δημοτικού σχολείου, ώστε κατόπιν να διευκολύνεται η φοίτησή τους σε Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας.

7Διδ) Θέσπιση υποτροφιών μαθητείας για ολοκλήρωση της εκπαίδευσής ρομά σε Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας κι εσπερινά γυμνάσια και λύκεια.

7Διε) Θέσπιση σπουδαστικών υποτροφιών για ολοκλήρωση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης ρομά, με προτεραιότητα σε ρομά και ρομνές που παρακολουθούν τον δεύτερο και τρίτο κύκλο σπουδών.

7Διστ) Θέσπιση αθλητικών υποτροφιών για ρομά, ιδίως για παιδιά που θέλουν να εγγραφούν σε ποδοσφαιρικές ακαδημίες.

7Ε. Δράσεις επαγγελματικής αποκατάστασης

7Εα) Θέσπιση της πιστοποίησης, μέσω σχολών μαθητείας του ΟΑΕΔ, της γνώσης εφαρμοσμένων τεχνών από ενήλικες αυτοδίδακτους ρομά (μηχανικοί, σιδηρουργοί, υδραυλικοί κλπ.).

7Εβ) Τροποποίηση των προϋποθέσεων εγγραφής στις σχολές μαθητείας του ΟΑΕΔ, με αναγνώριση των επαγγελματικών δεξιοτήτων που διαθέτουν οι ενήλικες αυτοδίδακτοι ρομά.

7Εγ) Τροποποίηση των κριτηρίων πρόσληψης των Διαμεσολαβητών Εκπαίδευσης, σύμφωνα με τους στόχους του προγράμματος, με συμμετοχή της Ελλάν Πασσέ στην επιλογή των προσλαμβανόμενων.

7Εδ) Συμπληρωματική εκπαίδευση των κατά τόπους Ρομά Διαμεσολαβητών, και εξεύρεση νέων ρομά και ρομνών που θα προσανατολιστούν από τα σχολικά τους χρόνια στο ρόλο του διαμεσολαβητή. Έμφαση στην ανάδειξη ρομνών Διαμεσολαβητριών. 

7Εε) Θέσπιση ειδικών προϋποθέσεων για κατ’ εξαίρεση και με ποσόστωση βάσει της ευαλωτότητας προσλήψεις ρομά στο δημόσιο, ιδίως για αποφοίτους τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, σε θέσεις όπου θα έρχονται σε επαφή με την κοινότητα των ρομά.

7Εστ) Θέσπιση ειδικών κινήτρων για κατ’ εξαίρεση και με ποσόστωση βάσει της ευαλωτότητας προσλήψεις καταρτισμένου επιστημονικού προσωπικού ρομά στον ιδιωτικό τομέα.

8Α. Δημιουργία υποδομής παρεμβάσεων

8Αα) Έγκυρη απογραφή του μορφωτικού επιπέδου όλων των ρομά, αφενός των ενηλίκων και αφετέρου των ανηλίκων που φοιτούν σ’ όλα τα επίπεδα εκπαίδευσης (προσχολική, πρωτοβάθμια, δευτεροβάθμια, τριτοβάθμια), καθώς κι εκείνων που δεν φοιτούν κανονικά.

8Αβ) Εμπεριστατωμένη καταγραφή των σχετικών με μαθησιακές επιδόσεις προβλημάτων διαβίωσης που αντιμετωπίζουν οι ρομά, ανήλικοι κι ενήλικες, και αποτίμηση του βαθμού στον οποίο αυτά επηρεάζουν την εκπαιδευτική διαδικασία, με ιδιαίτερη αναφορά στα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι ρομνές. 

8Αγ) Καταγραφή του εκπαιδευτικού προσωπικού που διαθέτει εξειδίκευση στην εκπαίδευση των ρομά και ρομνών, παιδιών κι ενηλίκων.

8Αδ) Καταγραφή των αναγκών υποδομής για την εκπαίδευση όλων των παιδιών ρομά, με βάση την απογραφή των τελευταίων.

8Αε) Συγκέντρωση σ’ ενιαίο αρχείο όλων των μελετών που έχουν πραγματοποιηθεί για την εκπαίδευση και για τα ζητήματα κοινωνικού αποκλεισμού των ελλήνων ρομά.

8Αστ) Σύνταξη εμπεριστατωμένης κοινωνιολογικής μελέτης βάσει ειδικού ερωτηματολογίου των προβλημάτων αποκλεισμού που αντιμετωπίζουν οι ενήλικες και ανήλικοι ρομά.

8Αζ) Σύνταξη εμπεριστατωμένης μελέτης των προϋποθέσεων δημιουργίας και λειτουργίας ειδικών ενταξιακών δομών, με έμφαση στην κοινωνική, επαγγελματική και εκπαιδευτική ένταξη. 

8Αη) Σύνταξη εμπεριστατωμένης μελέτης κι επιχειρηματικού σχεδίου για την ίδρυση πιστοποιημένου ΚΕΚ Διαμεσολαβητών με ευθύνη της Ελλάν Πασσέ. 

8Αθ) Σύνταξη εμπεριστατωμένης μελέτης για τον περιορισμό δραστηριοτήτων και καταστάσεων οι οποίες συμβάλλουν στην πρόωρη ενηλικίωση των παιδιών ρομά. 

8Αι) Εμπεριστατωμένη έρευνα πεδίου για τις τρέχουσες συνθήκες κοινωνικής, επαγγελματικής και εκπαιδευτικής ένταξης των ρομά, με βάση 5 μελέτες περίπτωσης.

8Αια)Σύνταξη ενήμερου και περιεκτικού λεξικού της γλώσσας των ελλήνων ρομά.

8Αβ) Σύνταξη γραμματικής της γλώσσας των ελλήνων ρομά.

8Αιγ) Μετάφραση 12 βασικών επιστημονικών κειμένων για την ιστορία και τη ζωή των ρομά.

8Αιδ) Συγγραφή 6 επιστημονικών μονογραφιών για την ιστορία και τη ζωή των ελλήνων ρομά.

8Αιε) Σύσταση και λειτουργία ομάδας Ευαισθητοποίησης κι Ενημέρωσης της Ελλάν Πασσέ. 

8Αιστ) Δημιουργία στο πεδίο (σε 50 οικισμούς και καταυλισμούς) της απαραίτητης υποδομής για τη σύνδεση στο διαδίκτυο, με σκοπό την εξυπηρέτηση των εκπαιδευτικών λειτουργιών.

8Αιζ) Δημιουργία ιστοτόπου ο οποίος θα προβάλλει τις επικοινωνιακές εκστρατείες και θα υποστηρίζει τις μαθησιακές διαδικασίες των ρομά, με έμφαση σε ηλεκτρονικά νέα μέσα επικοινωνίας και κοινωνικής δικτύωσης (λόγου χάρη Tictoc).

8Αιη) Έκδοση τριμηνιαίου περιοδικού το οποίο θα υποστηρίζει τις μαθησιακές διαδικασίες των ρομά.

8Αιθ) Οργάνωση μορφωτικής κι επικοινωνιακής εκστρατείας για τον σταδιακό εγραμματισμό όλων των ρομά και ρομνών, και για την εξεύρεση επιπλέον πόρων και υποστηρικτών αυτής της διαδικασίας.

8Β. Δράσεις κάλυψης άμεσων αναγκών

8Βα) Θέσπιση πλήρους σίτισης 15.000 μαθητών και μαθητριών ρομά, σε συνεργασία με τις κατά τόπους περιφερειακές αρχές και μέσω προγραμμάτων ΤΕΒΑ. 

8Ββ) Παροχή σε 12.000 μαθητές ρομά πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης αναγκαίων σχολικών ειδών (γραφική ύλη, τσάντες, τετράδια). 

8Βγ) Παροχή σε 3.000 μαθητές ρομά δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης αναγκαίων σχολικών ειδών (γραφική ύλη, τσάντες, τετράδια, υπολογιστές εάν δεν έχουν λάβει από αλλού). 

8Βδ) Εξασφάλιση πρόσβασης στο διαδίκτυο σε 5.000 ρομά φοιτητές, σπουδαστές και μαθητές δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.

8Βε) Οργάνωση επικοινωνιακής εκστρατείας για τις σύγχρονες ανάγκες και καλές πρακτικές υγιεινής και πρόληψης,  στοχευμένης στους ρομά και τις ρομνές αλλά με απεύθυνση και στον κοινωνικό περίγυρο, με την παραγωγή 6 ενημερωτικών ταινιών σύντομης διάρκειας (3΄ ως 6΄), 20 απεικονίσεων και γραφικών, καθώς κι ενός φυλλαδίου.

8Βστ) Δημιουργία και λειτουργία στο πεδίο (οικισμοί-καταυλισμοί) 60 Κέντρων Δημιουργικής Απασχόλησης Παιδιών (ΚΔΑΠ) στελεχωμένων κατά προτίμηση από ρομά και ρομνές με πτυχίο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.

8Βζ) Δημιουργία και λειτουργία στο πεδίο (οικισμοί-καταυλισμοί) 30 Κέντρων Ρομνών με δραστηριότητες Συνδρομής, Αλληλοβοήθειας, Φροντίδας και Υγιεινής, κι Επαγγελματικής Ένταξης.

8Βη) Δημιουργία και λειτουργία στο πεδίο (οικισμοί-καταυλισμοί) 30 Μεικτών Κλιμακίων απο κοινωνικό λειτουργό, παιδίατρο, εκπαιδευτικό, που να επισκέπτονται τακτικά σπίτι προς σπίτι τις οικογένειες.

8Γ. Δράσεις μεσοπρόθεσμων επιπτώσεων

8Γα) Λειτουργία του ιστότοπου ο οποίος θα υποστηρίζει τις επικοινωνιακές εκστρατείες και τις μαθησιακές διαδικασίες των ρομά, με έμφαση σε ηλεκτρονικά νέα μέσα επικοινωνίας και κοινωνικής δικτύωσης (λόγου χάρη Tictoc), κι εξασφάλιση 150.000 επισκεπτών.

8Γβ) Δημιουργία και λειτουργία στο πεδίο (οικισμοί-καταυλισμοί) 12 Πολιτιστικών Κέντρων στελεχωμένων κατά προτίμηση από ρομά και ρομνές με πτυχίο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.

8Γγ) Επιμόρφωση 250 εκπαιδευτικών στις ιδιαίτερες ανάγκες των παιδιών κι ενηλίκων ρομά και ρομνών, καθώς και σε τρόπους και μέσα δημιουργίας κλίματος εμπιστοσύνης απέναντι στο σχολείο και στους εκπαιδευτικούς, σε συνεργασία με πανεπιστημιακά  Κέντρα Επιμόρφωσης και Δια Βίου Μάθησης (Κ.Ε.ΔΙ.ΒΙ.Μ.).

8Γδ) Εκπαίδευση 60 Διαμεσολαβητών ρομά και ρομνών, σε συνεργασία με πανεπιστημιακά  Κέντρα Επιμόρφωσης και Δια Βίου Μάθησης (Κ.Ε.ΔΙ.ΒΙ.Μ.). 

8Γε) Εκπαίδευση 60 ενηλίκων ρομά και ρομνών στη συνεργατική οικονομία, σε συνεργασία με πανεπιστημιακά  Κέντρα Επιμόρφωσης και Δια Βίου Μάθησης (Κ.Ε.ΔΙ.ΒΙ.Μ.).

8Γστ) Τοποθέτηση 30 διαμεσολαβητών εκπαίδευσης ενηλίκων ρομά και ρομνών σε Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας κι Εσπερινά Σχολεία.

8Γζ) Διευκόλυνση της ένταξης ρομά και ρομνών σ’ ευρωπαϊκά επαγγελματικά δίκτυα, σε συνεργασία με πανεπιστημιακά  εργαστήρια και με επαγγελματικά επιμελητήρια.

8Γη) Οργάνωση στοχευμένης στους ρομά επικοινωνιακής εκστρατείας προβολής εκπαιδευτικών και κοινωνικών επιτευγμάτων, με ιδιαίτερη προβολή της ανάγκης μόρφωσης των κοριτσιών.

8Γθ) Έκθεση για την πιλοτική εφαρμογή του προγράμματος στις περιφέρειες Κεντρικής Μακεδονίας, Θεσσαλίας, Δυτικής Ελλάδας, Αττικής, Κρήτης, και  Πελοποννήσου. 

8Δ. Δράσεις μορφωτικής αποκατάστασης

8Δα) Θέσπιση του εορτασμού της Παγκόσμιας Ημέρας Ρομά στα σχολεία.

8Δβ) Παραγωγή και αποστολή σ’ όλα τα σχολεία επιμορφωτικού υλικού για την ιστορία και τον πολιτισμό των ρομά.

8Δγ) Θέσπιση της διδασκαλίας σε μαθήματα ιστορίας και κοινωνικής παιδείας απαραίτητων και ουσιωδών στοιχείων της ιδιαίτερης ιστορίας των ρομά και κατεξοχήν των ελλήνων ρομά και ρομνών.

8Δδ) Συγγραφή κατάλληλων κατά σχολική τάξη διδακτικών φυλλαδίων για τα μαθήματα της ελληνικής ιστορίας και της Κοινωνικής Παιδείας με απαραίτητα και ουσιώδη στοιχεία της ιδιαίτερης ιστορίας των ρομά και κατεξοχήν των ελλήνων ρομά και ρομνών.

8Δε) Ίδρυση, εξοπλισμός και λειτουργία Κινητής Εκπαιδευτικής Μονάδας, του Πρώτου Λεωφορείου Γνώσης,στελεχωμένου κατά προτίμηση από ρομά και ρομνές με πτυχίο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.   

8Δστ) Θέσπιση εκπαιδευτικών κινήτρων για παιδιά που φοιτούν σε σχολεία της πρωτοβάθμιας και της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, και παροχή τους σε 15.000 οικογένειες ρομά.

8Δζ) Θέσπιση της κατ’ εξαίρεση μέσω ειδικών εξετάσεων εγγραφής καλλιτεχνών ρομά σε δημόσια σχολεία συναφών κατευθύνσεων, και δωρεάν φοίτησής τους με προοπτική εισαγωγής τους στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. 

8Δη) Θέσπιση του θεσμού του σχολικού διαμεσολαβητή και τοποθέτηση 120 σχολικών διαμεσολαβητών, κατά προτίμηση ρομά, σε σχολεία όπου διδάσκονται παραπάνω από είκοσι ρομά. 

8Δθ) Τοποθέτηση 120 κοινωνικών λειτουργών, κατά προτίμηση ρομά, σε σχολεία όπου διδάσκονται παραπάνω από είκοσι ρομά. 

8Δι) Ίδρυση και λειτουργία σε σχολεία κοντά στο πεδίο (οικισμοί-καταυλισμοί) 120 Ενταξιακών Τάξεων Υποδοχής στο πλαίσιο της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης, στη θέση των υφιστάμενων Ζωνών Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας.

8Δια) Δημιουργία σε 60 σχολεία όπου διδάσκονται παραπάνω από είκοσι ρομά, με συνεργασία του κοινωνικού λειτουργού, εθελοντών εκπαιδευτικών, και του τοπικού ΚΔΑΠ αν υπάρχει, Λεσχών Δημιουργικής Απασχόλησης(after school clubs) και οργανωση εξωσχολικων δραστηριοτητων στα σχολεια, με έμφαση στον χορό και τη μουσική των ρομά. 

8Διβ) Ίδρυση και λειτουργία στο πεδίο (οικισμοί-καταυλισμοί) 30 ενισχυτικών φροντιστηρίων για ρομά και ρομνές.

8Διγ) Ίδρυση και λειτουργία στο πεδίο (οικισμοί-καταυλισμοί) 30 Ενταξιακών Τάξεων Ενηλίκων στο πλαίσιο της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης.

8Διδ) Θέσπιση υποτροφιών μαθητείας για ολοκλήρωση της εκπαίδευσής σε Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας κι εσπερινά γυμνάσια και λύκεια, και παροχή 400 υποτροφιών σε ρομά και ρομνές.

8Διε) Θέσπιση σπουδαστικών υποτροφιών για ολοκλήρωση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης ρομά, και παροχή 120 υποτροφιών σε ρομά και ρομνές.

8Διστ) Θέσπιση αθλητικών υποτροφιών και παροχή 250 αθλητικών υποτροφιών σε ρομά και ρομνές.

8Ε. Δράσεις επαγγελματικής αποκατάστασης

8Εα) Θέσπιση της πιστοποίησης, μέσω σχολών μαθητείας του ΟΑΕΔ, της γνώσης εφαρμοσμένων τεχνών από ενήλικες αυτοδίδακτους ρομά και ρομνές.

8Εβ) Τροποποίηση των προϋποθέσεων εγγραφής στις σχολές μαθητείας του ΟΑΕΔ, με αναγνώριση των επαγγελματικών δεξιοτήτων που διαθέτουν οι ενήλικες αυτοδίδακτοι ρομά και ρομνές.

8Εγ) Τροποποίηση των κριτηρίων πρόσληψης των Διαμεσολαβητών Εκπαίδευσης, σύμφωνα με τους στόχους του προγράμματος.

8Εε) Εξασφάλιση 50 κατ’ εξαίρεση προσλήψεων στον δημόσιο τομέα ρομά αποφοίτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, με βάση τις θεσπισμένες ειδικές προϋποθέσεις κατ’ εξαίρεση και με ποσόστωση βάσει της ευαλωτότητας. 

8Εστ) Εξασφάλιση της πρόσληψης ρομά αποφοίτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης σε 50 θέσεις καταρτισμένου επιστημονικού προσωπικού στον ιδιωτικό τομέα, με βάση τις θεσπισμένες ειδικές προϋποθέσεις κατ’ εξαίρεση και με ποσόστωση βάσει της ευαλωτότητας.

Η Επιτροπή Παιδείας της Ελλάν Πασσέ

Η Επιτροπή συστάθηκε  με απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου της Ελλάν Πασσέ, λειτουργεί με βάση Κανονισμό Λειτουργίας (υπό επεξεργασία), και αποτελείται από τα εξής πρόσωπα :

1. Πρόεδρος: Σπύρος Μαρκέτος, επίκουρος καθηγητής του Τμήματος Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ.
2. Διαχειριστής του παρόντος έργου (project  manager): Ιωάννης Μάντζας, πολιτικός επιστήμονας, μέλος της κοινότητας των ελλήνων ρομά.
3. Σύμβουλος δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης: Παναγιώτης Ανανιάδης, καθηγητής δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, διευθυντής στο ΣΔΕ Δενδροποτάμου Θεσσαλονίκης.
4. Σύμβουλος δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης: Γεωργία Καλπαζίδου, φιλόλογος και γλωσσολόγος, Διαμεσολαβήτρια στον Δενδροπόταμο Θεσσαλονίκης. 
5. Σύμβουλος πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης: Άγγελος Χατζηνικολάου, δάσκαλος, διευθυντής 5ου Διαπολιτισμικού Δημοτικού Σχολείου Δενδροποτάμου Θεσσαλονίκης. 
6. Σύμβουλος πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης: Ιωάννα Σινάπη, δασκάλα του 21^ου Δημοτικού Σχολείου Καλαμάτας.
7. Σύμβουλος πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης: Δημήτρης Στεργιούλης, δάσκαλος της τάξης υποδοχής του 16ου  Δημοτικού Σχολείου Καλαμάτας.
8. Σύμβουλος καλλιτεχνικών ζητημάτων: Ευαγγελία Γούλα, δασκάλα εικαστικών τεχνών στο 3ο δημοτικό Νέας Αλικαρνασσού, Ηράκλειο Κρήτης.
9. Σύμβουλος πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης: Ματίνα Βαβούλη, διευθύντρια στο 7ο Δημοτικό Σχολείο Νέας Ζωής Ασπροπύργου.
10. Σύμβουλος επαγγελματικής ένταξης: Σοφία Σούτα, πιστοποιημένη διαμεσολαβήτρια κοινωνικής ένταξης των τσιγγανοπαίδων, μέλος της Επιτροπής Παιδείας της ΕΛΛΑΝ ΠΑΣΣΕ, Πρόεδρος καιΙδρύτρια της αστικής μη κερδοσκοπικής εταιρείας «Ρομανί Ελπίδα», Ιδρύτρια Αθλητικού Σωματείου ΑΣ ΡΟΜΑ, μέλος της κοινότητας Ελλήνων Ρομά.
11. Σύμβουλος δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης: Πέτρος Δαμιανός, διευθυντής του σχολείου του Ειδικού Καταστήματος Κράτησης Νέων Αυλώνα (ΕΚΚΝΑ).
12. Σύμβουλος επαγγελματικής ένταξης: Ειρήνη Ράπου, ρομνή κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου στις Επιστήμες της Αγωγής, Διαμεσολαβήτρια στο Κέντρο Κοινότητας Παράρτημα Ρομά Φλώρινας.
13. Σύμβουλος κοινωνικής προστασίας, ένταξης και καλλιτεχνικής παιδείας: Ελένη Τρανού, αρχαιολόγος και ιστορικός της τεχνης, συνεργάτις του Κέντρου Προστασίας Ανηλίκων ROM Φάρος του Κόσμου στον Δενδροπόταμο Θεσσαλονίκης. 
14. Σύμβουλος κοινωνικής προστασίας, ένταξης κι εκπαίδευσης: Πατήρ Αθηναγόρας Λουκατάρης, ιδρυτής και από το 2005 διευθυντής του Κέντρου Προστασίας Ανηλίκων ROM Φάρος του Κόσμου, καθώς και του Κέντρου Υποδοχής Εθισμένων Νέων στον Δενδροπόταμο Θεσσαλονίκης. 

Επίμετρο

Δράξασθε παιδείας, έλεγε ο Αδαμάντιος Κοραής. Δηλαδή μορφώνουμε πρώτα το λαό, και μετά ασχολούμαστε με τα υπόλοιπα. Η εκπαίδευση όλων των ρομά και ρομνών, μικρών και μεγάλων, είναι θεμέλιος λίθος για την ισότιμη ένταξη στην ελληνική κοινωνία. Η τελευταία σύσσωμη, και κατεξοχήν μέσω των εκπαιδευτικών θεσμών της, οφείλει να ενισχύσει αυτή την προσπάθεια.